Tuvalet eğitimi, erken çocukluk sürecinin en önemli dönemeçlerinden biridir. Çünkü çocuk için dışkısı, kendi tercihiyle size vereceği ya da vermeyeceği tek malzemesidir. Dolayısıyla ne kadar zorlarsanız zorlayın, eğer çocuğunuzla ilişkinizde ters giden bir şeyler varsa ya kabız olur ya altını ıslatır ya dışkısını iç çamaşırına kaçırır ya da salonunuzun ortasına yapar… Hatta dışkısını evin duvarlarına kadar süren çocuklarla karşılaşmak mümkün olabilir. Bu nedenle böyle bir durumda ilk önce bakılması gereken yer anne-çocuk ilişkisi olmalıdır.
Tuvalet eğitimi süreci, yaklaşık 2-3 yaşları civarında olur. Bu dönem aynı zamanda çocuğun bireyselleştiği, daha rahat konuşup, daha rahat hareket edebildiği, her şeyi kendisi yapmak isteyerek hem kendi hem de ebeveynlerinin sınırlarını test ettiği bir dönemdir. Çocuk bu dönemde hem kuralları öğrenir hem de o kurallar içine kendi özgürlüklerini de sığdırmaya çalışır.
Çocuk böyle bir süreçten geçerken, annenin kuralcı, disiplinli, titiz ya da tam tersi oldukça uzak, boş vermiş tavrı, çocukla arasındaki ilişkiyi, dolayısıyla da tuvalet sürecini de etkiler.
Çocuk annesine karşı kendini ifade edebildiğini hissederse, annesinin zihninde kendisinin ve kendi tercihlerinin de bir yer bulduğunu, buna saygı duyulduğunu görürse, o zaman en kıymetlisini, yani dışkısını da daha kolay verecektir.
Bunun dışında zaman zaman çocuk, dışkısını verdiğinde ona ne olacağıyla ilgili de bir kaygı yaşar. Sanki dışkısı tuvalete gittiğinde, ona ait bir parça da gider ve kaybolur. Bu durum, bazı çocuklar için oldukça kaygı vericidir. Bu konuda endişelenen çocukların, aslında, bunun dışında başka birçok konuda da çok çabuk endişelenebildiğini ve sakinleşmekte de zorlandığını görmek mümkün olabilir. Bu durumda “Evet, belki de kakana ne olacağını düşünüyorsun ve korkuyorsun, haklısın. Ama biliyor musun? Buraya düşen kakalar doğruca diğer kakaların yanına gider ve orada kalırlar.” gibi bir açıklama çocuğu rahatlatabilir.
Her şeye rağmen düzelme göstermeyen tuvalet eğitimi süreci, bir uzman desteğini gerektirir. Bu destek sayesinde yaşanan zorluğun kaynağındaki ihtiyacı bulmak, hem sorunun çözümüne hem de aile ilişkilerinin yeniden yapılanmasına yardımcı olacaktır.
ÇÜNKÜ BEN YARAMAZIM
Aslında cevabını, çocuk da dahil, kimsenin bilmediği bir sorudur “Neden yaptın?”. Ama yine de ısrarla sorarız. Yıllar önce yerinde duramayan, sürekli bir yerleri kurcalayıp arkadaşlarına sataşan, kural dinlemeyen bir çocuktan duymuştum bu cevabı… “Neden yaptın?”, “Çünkü ben yaramazım!”
Bu, bir çocuğu tanımlarken, ne kadar dikkatli olunması gerçeğiyle, bir kere daha karşılaştığım bir cevaptı benim için. Her çocuk hareketlidir, zaman zaman kurallara uymak istemez ya da arkadaşlarıyla tartışır. Ama bunu diğerlerine göre daha sık yapan bir çocuk varsa etrafımızda, hemen etiketleriz; “Bu çocuk da çok yaramaz.” Peki, sonra ne olur? Bir süre sonra bu çocuk, davranışlarını, içselleştirdiği o “yaramaz” etiketine göre şekillendirmeye başlar. Yani tavuk mu yumurtadan çıkar yoksa yumurta mı tavuktan, karışır.
Eğer bir çocuk, hayat içinde hem kendine hem de etrafındakilere bir zorluk yaşatıyorsa, bunun mutlaka bir anlamı vardır! Yani bir çocuk öylesine yaramaz olmaz… Annesine, babasına, öğretmenine, kardeşine ya da kendisine göstermeye çalıştığı bir şey mutlaka vardır. Ya “Bakın ben de buradayım görün beni!” diyordur, ya “O kadar korkuyorum ki ne yapacağımı bilmiyorum!” diyordur ya da “O kadar kızgınım ki bu öfkeyi nereye koyacağımı bilmiyorum!” diyordur… Yani o “yaramazlık”, mutlaka bir şey anlatmaya çalışıyordur.
Biz yetişkinlere ya da bu çocukların ebeveynleri olarak bizlere düşense, o yaramazlığı iyi anlamaya çalışmak olmalıdır! Önce görmek, sonra anlamak, çocuğu sakinleştirmek ve en sonunda da çözüm bulma sürecinde ona eşlik etmek…
Bazen yaşanan zorluğa, bir adım geri çekilip uzaktan bakabilmek, daha önce fark edilmeyen birçok detayı da görmeyi sağlar. Ama bunu desteksiz yapmak, her zaman çok kolay olmayabilir. Bu süreçte size eşlik edecek bir uzman yardımı da bu çözümü hızlandıracaktır.
Uzm. Pedagog Zeynep TEMİZER ATALAR
No products in the cart.